Skip to content

Ženska sekcija

            U jevrejskom društvu uloga žene se nije svodila samo na uobičajeno održavanje kuće i domaćinstva, već i vaspitavanje dece u jevrejskom duhu, poznavanje svih praznika i obreda i preciznih verskih propisa o ishrani, a da su danas ženske sekcije jevrejskih zajednica preuzele ove tradicionalne uloge žene jer veliki deo jevrejskih porodica nije religiozan. Pomenuto je da su u okviru jevrejske zajednice žene su od druge polovine XIX veka imale svoja ženska društva, a posle Drugog svetskog rata u Jugoslaviji su bile organizovane u takozvane ženske sekcije. One su se bavile socijalnim radom i održavanjem tradicije. Centri jevrejskog života, pored religijskog života i zajednice, sada postaju i mnogobrojna društva i organizacije. Ona su bila kulturnog, obrazovnog, sportsko-rekreativnog, političkog i humanitarnog karaktera i u svakoj zajednici postojalo je bar po neko jevrejsko društvo. Značajno je pomenuti da je Savez već 1933. izglasao potpunu ravnopravnost žena koje su učestvovale u svim oblicima života zajednice.

             U Zrenjaninu (Veliki Bečkerek), uz plaćanje velike boravišne takse i snalažljivost Joakima Goldštajna i Mojsija Abrahama 1747. godine dobijaju stalnu boravišnu dozvolu. Nakon njih su se doselile i druge jevrejske porodice. Verska zajednica je osnovana 1760. godine i nju je činilo oko tridesetak porodica.

            Tokom XIX veka zajednica je postala brojnija i bogatija. Prva sinagoga je završena 1847. godine, ali je zbog lošeg stanja zgrade srušena i podignuta nova, Velika sinagoga koja je završena 1896. godine, na uglu današnjih ulica Sarajlijine i Jevrejske. U ovom periodu, tadašnji predsednik zajednice uspeo je da nagovori najpoznatijeg arihektu sinagoga u Austro-Ugarskoj, Leopolda Baumhorna da izgradi sinagogu u Zrenjaninu. Religiozna zajednica, rabinat i škola osnovani su 1852. godine.

            Jevejska ženska zadruga osnovana je 1858. godine. Ovo društvo svoje delovanje nije ograničavalo samo na jevrejsko stanovništvo već i na sve stanovnike Velikog Bečkereka kojima je pmoć bila potrebna. Interesantno su sledeći  primeri:

            Septembra 1875. godine u Gradskom pozorištu izvedena je diletantska predstava „Na engleski način“ u organizaciji Jevrejskog ženskog udruženja. Velikobečkerečko Jevrejsko žensko udruženje je opet aktivno, jer već 12. februara 1876. godine izvodi diletantsku predstavu i po oceni kritike, sasvim dobru, posle koje je sledila igranka do zore. Pozorišne predstave igrane u dobrotvorne svrhe su u ono vreme bile uobičajen i vrlo lep način sakupljanja priloga.Aprila 1901. godine je Jevrejska dobrotvorna ženska zadruga priredila diiletantsku predstavu Barbanji Arpada…

            Važna ličnost u to vreme bio je dr Mihail Švarc, predsednik Jevrejske opštine Velikog Bečkereka, koji je zaslužan za izgradnju velelepne sinagoge. Veliku pomoć mu je pružala supruga Sidonija Brojer Mangold, predsednica Ženskog jevrejskog društva (1858-1930)

            Veliki broj žena je imao značajnu ulogu u radu Jevrejske opštine, a prema istraživanjima Ivanke Fa, među njima su bile:

dr Regina Fišer-Kon, ginekolog

Jelena Sege-Halmaš, vlasnica apoteke „Kruna“

Ida Ivanji Šomlo

Karolina Mesinger, osnivačica Ženskog vaspitnog zavoda

Dr Marika Nojman

            Ruža Šulman, čije ime i danas nosi jedno naselje u Zrenjaninu. ruža je bila učenica Trgovačke akademije u Ptreovgradu, tadašnjem Zrenjaninu. bila je članica Omladinske sekcije Ženskog pokreta i kao antifašista je streljana 1941. godine.

            Jevrejska zajednica je u periodu između dva svetska rata veoma jaka. Najaktivnija je bila Jevrejska ženska dobrovoljna zadruga osnovana još 1858. godine. organizujući predstave uglavnom humanitarnog karaktera kao najbolji ambasadori jevrejske zajednice u sredini u kojoj žive. Današnja Ženska sekcija je svojim manifestacijama poput „Koraka napred“ nastavila tu tradiciju.

            U posleratnom periodu malobrojne Jevreje Zrenjanina okupila je porodica Tajti Ruže. Ivanka Fa navodi da je pomoć dobijana iz Beograda deljena jevrejskim porodicama zahvaljujući gospođi Ruži Tajti. Kasnije, do 1974. godine Jevrejska opština Zrenjanin funkcionisala je preko Jevrejke opštine Novi Sad.

         

            U revitalizovanoj opštini ponovo počinje da radi Ženska sekcija koja je na sebe prihvatala sve aktivnosti opštine. Tako nastaje manifestacija „Korak napred“ po kojoj je naša opština prepoznatljiva.Počev od 2007. godine Jevrejska opština Zrenjanin kroz projekat „Korak napred“ okuplja na jednom mestu sve ljude koji govori istim jezikom, jezikom razumevanja, poštovanja i tolerancije. Kroz „Korak napred“ i različite umetničke izraze iz godine u godinu zrenjaninska Jevrejska opština, a čelu sa Ženskom sekcijom  se trudi da pokaže kako nam je malo potrebno za  razumevanje i toleranciju koristeći stari, oprobani recept – umetnost. Pozorište, folklor, muzika, poezija, ples su ono što se razume na svakom jeziku i što direktno komunicira sa dušama prisutnih. Misija koju je Jevrejska opština Zrenjanin, sa Ženskom i Kulturnom sekcijom sebi zadala jeste da se preko „Koraka napred“ najpre upozna sa sredinom u kojoj živi, tu sredinu sa jevrejskom kulturom, umetnošću i običajima, a zatim i da predstavi svo bogatstvo jezičke, kulturne i verske raznolikosti ovog podneblja kako bismo zajedno lepše živeli. I svake godine se u toj nameri odlazi jedan korak napred. Dobre namere “Koraka napred” prepoznali su mnogi: Jevrejske zajednice iz Srbije i okolnih zemalja, kulturno umetnička društva, umetnici iz Srbije i inostranstva. Gosti iz Beograda, poput Stefana Sablića, iz Mađarske, poput Klecmer benda ili iz Bugarske su samo neki koji su tokom godina bogatili ovo naše veče. Tokom godina predstavljali smo vekovnu tradiciju i kulture kroz specifični izraelski folklor, duhovnu i svetovnu muziku, dramske prikaze koji govore o naizgled nepremostivim granicama među religijama.

Izvršni odbor Jevrejske opštine Zrenjanin je doneo odluku da Ženska sekcija dobije predsednicu. Izabrana je Ivanka Fa i usvojen je pln aktivnosti.

            Glavni zadaci Ženske sekcije su organizacija praznika jer se oni na pravi, tradicionalan način neguju upravo u opštini i to je način da žene i majke, ali i deca ponovo prigrle svoje nasleđe. Manifestacije poput već pomenutog „Koraka napred“, „Makabijade“ i Komemoracije su takođe odgovornost Ženske sekcije. Ženska sekcija tesno sarađuje i sa Dečijim klubom. Jedna od aktivnosti Ženske sekcije jeste negovanje kreativnosti njenih članica što su gošće imale priliku da vide na kraju našeg dvodnevnog susreta, ali i ponesu kući kao poklon. Ženska sekcija sarađuje i sa aktivima žena mesnih zajednica i aktvima žena nacionalnih zajednica. Sarađujemo i sa Ženskim sekcijama drugih jevrejskih opština.